رادیاتور ماشین چگونه کار میکند؟
رادیاتور، جزئی از سیستم خنک کننده ماشین شما است. این امکان را ایجاد میکند تا گرمای بسیار بالای ایجاد شده توسط موتور اتومبیل شما راحت‌تر در هوا پراکنده شود؛ بدین‌وسیله موتور را در دمای مطلوب خود نگه می‌دارد. یک مشکل در رادیاتور می‌تواند یک گرفتاری بزرگ برای عملکرد کلی ماشین، کامیون یا خودروهای شاسی بلند باشد. اگرچه اصول کار رادیاتور اتومبیل کاملاً واضح است، اما جزئیات بسیار ریزی وجود دارد که شاید بخواهید به هنگام مواجهه با مشکل برای رادیاتور خودرو، از آن مطلع شوید.
قبل از اینکه به هر موضوع پیچیده‌تری بپردازیم ، بیایید با اصول اولیه شروع کنیم. رادیاتور در قسمت جلوی محفظه موتور اتومبیل یا کامیون شما و پشت شبکه تعبیه شده است. به یک قاب فلزی بزرگ به نام تکیه گاه هسته رادیاتور متصل می شود؛ این به نوبه خود به چهارچوب وسیله‌نقلیه وصل می‌شود. رادیاتور معمولاً توسط یک جفت سگدست در قسمت بالا وصل می‌شود؛ همین‌طور بر روی مجموعه ای از بوش‌های لاستیکی در قسمت زیرین قرار دارد.
رادیاتور، خود از تعدادی لوله تشکیل شده است که از طریق آن‌ها مایع خنک کننده جریان مییابد؛ این لوله‌ها بین دو مخزن قرار دارند که خنک کننده را در ورودی و خروجی نگه می‌دارند. درهسته رادیاتور، متوجه باله‌هایی می‌شویم که به این لوله‌ها متصل شده‌اند؛ بدین وسیله گرما را در هوا ساطع می‌کنند و از این جهت به عنوان رادیاتور نام گرفته است. باله‌های یاد شده، می‌توانند از انواع مختلف فلزات رسانا ساخته شوند که با تعداد متفاوتی از مناطق خنک کننده یا هسته طراحی شده‌اند؛ همچنین دارای الگو‌های جریان خنککنندهی گوناگون هستند که از مزایا و معایب ویژه خود برخوردارند، پس بیایید قدم به قدم و بدون شتاب‌زدگی پیش رویم.
روند خنک‌سازی، زمانی آغاز می‌شود که خنک‌کننده به وسیله پمپ آب به سمت موتور ارسال می‌شود؛ مایع خنک کننده در اطراف «سلیندر» می‌گردد و مقداری از گرمای حاصل از احتراق و اصطکاک در موتور را جمع‌‌آوری میکند. در ادامه، خنککنندهی گرم شده از طریق شلنگ فوقانی رادیاتور که گرما را به خود جذب کرده عبور میکند و حرارت از لوله‌ها به سمت بالهها که گرما را به هوا منتقل می‌کنند هدایت می‌شود. به محض حرکت اتومبیل، هوا از طریق شبکه به داخل «رادیاتور» دمیده می‌شود؛ اما یک پنکه‌ی برقی این روند را تسریع می‌بخشد. در پایان، خنک‌کننده که حال خنک شده به موتور باز‌میگردد تا فرایند خود را تکرار نماید.
رادیاتورهای اتومبیل از چه موادی ساخته می‌شوند؟
«رادیاتورها» را می‌توان از تعدادی مواد متفاوت ساخت که هر یک از این ساختار‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند؛ متداول‌ترین این مواد از جنس مس یا برنج، آلومینیوم و پلاستیک هستند.
رادیاتورهای مسی و برنجی
رادیاتورهای قدیمی در درجه اول از مس و برنج ساخته می‌شدند؛ به این دلیل که مس دومین فلز برتر برای هدایت گرما است. چرا از بهترین رسانای گرما استفاده نمی‌شود؟ زیرا این فلز، نقره خواهد بود و ساخت رادیاتوربه طور کامل از نقره، هزینه‌ی به شدت گزاف به همراه خواهد داشت و هیچ‌کس واقعاً آن را نخواهد دید. درهرصورت شکل دادن مس در مخازن دشوار خواهد‌بود؛ بنابراین «رادیاتورها» به طور معمول از برنج ساخته می‌شوند که اتفاقاً پنجمین رسانای برتر در میان فلزات است. مخازن برنجی توسط لحیم سرب به لوله‌های مسی متصل می‌شوند.
مخازن مسی در انجام خنک کنندگی، کارآمد اما نسبتاً سنگین هستند. علاوه‌بر‌این مس دچار خوردگی می‌شود. به وسیله‌ی نقاشی کردن رادیاتور، می‌توان بر این معضل غلبه کرد و مشکلات جزئی که با رادیاتورهای جدیدتر وجود دارد، از طریق لحیم‌کاری قابل ترمیم است. این امر موجب می‌شود که نمونه‌های قدیمی‌تر رادیاتور در مقایسه با انواع جدید، سریع‌تر بازسازی شوند.
رادیاتورهای آلومینیومی
بسیاری از خودروسازان در سال‌های اخیر در جهت ساخت رادیاتورهای آلومینیومی حرکت کردند؛ اگرچه آلومینیوم گرما را به خوبی مس هدایت نمی‌کند. چرا این افراد، رادیاتورها را از موادی که در انتقال حرارت بدتر عمل میکند می‌سازند؟ خوب آلومینیوم بسیار سبکت‌تر از مس و برنج است. رادیاتور سبک‌تر به معنای اتومبیل یا کامیون با سرعت سریع‌تر و مصرف سوخت کمتر_بسته به کاربرد_است؛ علاوه بر این مزیت، در انتقال حرارت نیز بسیار خوب عمل میکند. پس از نقره، مس و طلا، آلومینیوم چهارمین فلز رسانا محسوب می‌گردد و گفتنی است که به همین دلیل از نقره در ساخت رادیاتورها استفاده نمی‌شود. رادیاتور آلومینیومی نمایانگر سازش کاهش وزن است؛ اما انتقال حرارت نیز اندکی کاهش می یابد، با این‌وجود هم‌چنان بسیار تاثیر‌گذار است و این جهت‌گیری ثابت می کند که بسیاری از خودروسازان مایل به ایجاد این سازش هستند.
رادیاتورهای پلاستیکی
بسیاری از خودروسازان از پلاستیک در رادیاتورهای خود استفاده می‌کنند؛ اما از آن‌ها به عنوان «رادیاتور پلاستیکی» یاد می‌کنند که ممکن است کمی موضوع را پیچیده کند. لوله‌ها و بالهها هم‌چنان از فلز، مس یا آلومینیوم ساخته شده‌اند؛ اما مخازن از پلاستیک تشکیل شده‌اند. پلاستیک بسیار سبک است؛ اما انتقال حرارت کمی دارد. ماده اصلی ساخت رادیاتور، از نوع مس یا آلومینیوم، مزایا و نقاط ضعف ذاتی آن فلز را ارائه می دهد.
یکی از مشکلات پلاستیک این است که به خوبی فلز نسبت به گرما واکنش نمی‌دهد. گسترش و ادغام یافتن گرمایش و سرمایش، می‌تواند ترک‌هایی ایجاد کند که در نهایت منجر به نشتی می‌شود؛ حتی گرمای بیش از حد می‌تواند باعث ذوب و تغییر شکل مخازن شود. از طرف دیگه، فلز می‌تواند خوردگی کند در صورتی که پلاستیک نمی‌تواند.
آیا هسته‌های بیشتر رادیاتور به معنی خنک‌کنندگی بهتر است؟
هر لایه از لوله‌ها و بالهها در رادیاتور به عنوان یک «ردیف» یا «هسته» شناخته می‌شود. ممکن است درباره‌ی بعضی از رادیاتورها با دو، سه یا حتی چهار هسته شنیده باشید؛ همچنین ممکن است به گوشتان رسیده باشد که هسته‌های بیشتر به معنی خنک سازی بهتر می‌باشد. آیا این نظر درست است؟ در اصل بله، هسته‌ی بیشتر به معنای وجود مساحت گسترده‌تر برای فرار گرما از آن ناحیه است و بدین ترتیب خنک‌سازی، بهتر انجام می‌گیرد.
همانطور که قبلاً نیز اشاره شد، هسته های بیشتر به معنی سطح وسیع‌تر برای جداسازی گرما از داخل هوای کولر است. هوا که به هسته‌ی چهارم می‌رسد به اندازه هوایی که از میان دیگر هسته‌ها می‌گذرد خنک نیست و نمی‌تواند به همان اندازه گرما را تحمل کند؛ زیرا هسته‌ها به صورت لایه‌هایی از جلو تا عقب چیده شده اند و قبل از رسیدن هوا به ردیف چهارم، توسط سه ردیف پیشین گرم می‌شود.
در واقع رادیاتورهای آلومینیومی می توانند مساحت سطح را به گونه‌ای افزایش دهند که حد ضخامت آن‌ها زیاد نشود؛ به این دلیل که آلومینیوم از مس قوی‌تر است. این استفامت افزایش یافته باعث می شود لوله های آلومینیومی بدون ضخیم شدن دیواره‌های آن‌ها گسترده‌تر شوند؛ همچنین لوله ها می‌توانند از باله‌های بیشتری در اینچ پشتیبانی کنند. با مزایای برشمرده، رادیاتور آلومینیومی دو ردیف گاهی اوقات می‌تواند بهتر از رادیاتور مس چهار ردیف خنک کند. البته هر ردیف اضافی، وزن بیشتری را اضافه میکند؛ بنابراین این موضوع موجب افزایش وزن آلومینیم‌ها و برتری آن‌ها نسبت به مس می‌شود.
رادیاتورهای جریان متقاطع در برابر جریان پایین
با توجه به چگونگی جریان خنک کننده در رادیاتور، دو طرح متفاوت وجود دارد. در رادیاتور از نوع جریان پایین، مخازنی در بالا و پایین وجود دارند و مایع خنک کننده از طریق لوله‌ها به کمک نیروی جاذبه به سمت پایین جریان مییابد؛ در نوع جریان متقاطع ، مخازنی در سمت چپ و راست قرار دارند و مایع خنک کننده با کمک پمپ آب از طریق لوله ها به سمت رادیاتور جریان مییابد. مایع خنک کننده با کارآمدتر از طریق رادیاتور «جریان پایین»، جریان مییابد. اتفاق خوبی هست، درست است؟ نه انقدر سریع پیش نرو! شما انتظار دارید که مایع سردکن، کمی مدت زمان بیشتری در رادیاتور به منظور بیرون راندن گرمای خود سپری نماید؛ به‌همین خاطر رادیاتورهای جریان متقاطع در وسایل نقلیه جدیدتر متداول‌تر هستند. همچنین رادیاتورهای متقاطع پهن‌تر و کوتاه‌تر نسبت به رادیاتورهای جریان پایین از نوع بلندتر، به راحتی در طرح های مدرن براق کننده قرار می‌گیرند. نصب یک رادیاتور جریان متقابل در برنامه ای که اساساً از رادیاتور جریان پایین استفاده می‌شود، به ساخت جدیدی احتیاج دارد. درنهایت، طراحی و مدل خودروی شما تعیین میکند که از کدام نوع طراحی جریان استفاده شود.
چه بخش های دیگری با رادیاتور مرتبط هستند؟
رادیاتور به عنوان بخشی از سیستم خنک کننده کلی کار می کند و به تعدادی از قسمت های دیگر متکی است تا عملکرد صحیح داشته باشد. برخی از قسمت‌های مهم آن عبارت‌اند از: شیلنگ‌های رادیاتور فوقانی و تحتانی، سرپوش و مخزن سرریز رادیاتور است که گاهی اوقات به آن بطری سرریز خنک کننده، مخزن انبساط یا مخزن خنک‌کننده گفته می‌شود.
شیلنگ های رادیاتور
شیلنگ های رادیاتور از ساده ترین این موارد هستند. درواقع یک جفت شیلنگ لاستیکی هستند که باعث می‌شوند مایع خنک کننده بین رادیاتور و موتور جریان یابد؛ بدین طریق که با گیره‌های فلزی در محل گرفته می‌شوند و شیلنگ فوقانی مایع خنک کننده را به رادیاتور منتقل‌می کند و شیلنگ تحتانی مایع خنک شده را به موتور باز می‌گرداند. این شیلنگ‌ها را می‌توان برای اتصالات خاص وسیله‌نقلیه تغییر شکل داد مانند شیلنگ‌های سیم برق که نصب کننده برای ایجاد تغییر فرم باید آن را خم کند.
سرپوش رادیاتور
درب رادیاتور پیچیده‌تر از چیزی است که در نگاه اول به‌نظر می‌رسد. ظاهراً به راحتی رادیاتور را خاموش میکند و به شما این امکان را می‌دهد که در صورت لزوم مایع خنک کننده اضافه کنید؛ با‌این‌وجود فشار مناسب رادیاتور را نیز حفظ میکند. داخل کلاهک یک پیستون فنری نصب شده است که فشار داخل رادیاتور را کنترل میکند. در حقیقت حفظ فشار زیاد در داخل رادیاتور باعث افزایش دمای جوش خنک کننده می‌شود؛ اگر این فشار بیش از حد زیاد شود، پیستون حرکت میکند و این شرایط را ایجاد میکند تا کمی مایع خنک کننده به داخل مخزن سرریز وارد شود. هنگامی که سردکننده خنک می‌شود، آن را متراکم و خلأ ایجاد میکند که مایع خنک کننده را از مخزن سرریز به داخل بازگرداند.
علائم رادیاتور خراب چیست؟
رادیاتورها دچار تعدادی از مشکلات می‌شوند که برخی از آن‌ها در بالا مورد بحث قرار گرفت؛ این معضلات مختص به مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها و سایر موارد جهانی است.
رادیاتور مسدود شده
شایع ترین مشکل رادیاتور، مسدود شدن است. مایع خنک کننده باید به رنگ آبی یا سبز و تقریباً با همان قوام آب باشد. خوردگی داخل رادیاتور می‌تواند باعث ورود زنگ زدگی در خنک کننده شود و آن را به لجن زرد یا قهوه ای تبدیل کند. این لجن آهسته‌تر، به همان شکل رسوب‌مانند خود جریان مییابد و نمی‌تواند موتور را به همان میزان مؤثر خنک کند. گرمای بیش از حد موتور ممکن است نشانه رادیاتور مسدود باشد؛ همچنین لجن می‌تواند در گوشه و کنار باقی بماند و رسوبات معدنی را برجای بگذارد و این امر می‌تواند مانع از جریان مایع خنک کننده و کاهش قابلیت خنک کننده رادیاتور شود. رادیاتورهای مسدود شده نیز می‌توانند خوردگی بیشتری ایجاد نمایند که در نهایت منجر به نشتی شود؛ درهر‌حال اگر خنک کننده را در فواصل زمانی منظم به صورتی که توسط کتابچه‌ی راهنما توضیح داده شده است تعویض کنید، این مشکل باید قابل اجتناب باشد.
نشت، زنگ‌زدگی یا خمیدگی و شکستگی باله‌ی رادیاتور
گاهی اوقات، رادیاتورها از سمت بیرونی به جای داخلی مشکلاتی ایجاد می‌کنند. قسمت بیرونی رادیاتور می‌تواند توسط تخته‌سنگ‌ها یا آوارهای جاده‌ای آسیب ببیند؛ این اتفاق می‌تواند منجر به سوراخی، نشتی یا خم شدن و شکستگی بالهها شود. از آن‌جا که هدف بالهها افزایش سطح رادیاتور و تابش گرما هست، آسیب دیدن بالهها به میزان قابل‌توجهی اثر رادیاتور را کاهش می‌دهد. خوشبختانه ابزاری وجود دارد که به عنوان شانه رادیاتور شناخته می‌شود و می‌تواند به صاف کردن این نواحی خم شده باله کمک کند؛ اما اگر بالهها کاملاً شکسته شوند، این کار کمکی نخواهد کرد. زنگ‌زدگی و خوردگی نیز می‌تواند در خارج از رادیاتور تأثیر بگذارد و منجر به نشت یا کاهش اثر بخشی باله‌های رادیاتور شود.
خوردگی
در موارد نادر، مشکلات غیرمعمول‌تری می‌تواند رخ دهد. اگر سیستم احتراق به درستی بر روی زمین قرار نگرفته باشد، رادیاتور ممکن است یک بار الکتریکی دریافت کند. در رادیاتورهای آلومینیومی، این رخداد باعث الکترولیز می‌شود؛ در این شرایط یک واکنش الکتروشیمیایی میان آلومینیوم و مایع خنک کننده باعث خوردگی سریع آلومینیوم خواهد شد.
آلومینیوم نیز ممکن است با مواد افزودنی خنک کننده‌ی فرسوده یا قدیمی واکنش نشان دهد. این‌ها با تفکر رادیاتورهای مسی و برنجی طراحی شده اند و می توانند واكنشی را ایجاد كنند كه منجر به خوردگی در قسمت داخلی رادیاتور شود؛ از آن‌جا که لوله‌های مس به اندازه‌ی آلومینیوم قوی نیستند، می توانند تحت فشار منفجر شوند.
قطعات شکسته‌ی رادیاتور
تمام قسمت های مرتبط با رادیاتور می‌توانند صدمه ببینند و سیستم خنک کننده شما به درستی کار نکند؛ به‌عنوان مثال شیلنگ‌ها می‌توانند نشت‌هایی ایجاد کنند که باعث اتلاف خنک کننده شود و یا با ایجاد پیچ‌خوردگی‌هایی موجب شوند که خنک کننده به درستی جریان نیابد. شیلنگ‌ها می‌توانند دچار ساییدگی یا سوراخ‌شدن در اثر آوار جاده‌ای شوند؛ به دلیل گرمای بیش از حد می‌توانند خراب شوند و در مقابل نشت روغن واکنش نشان دهند. روغن به روش‌های عجیب با لاستیک در تعامل است و می‌تواند منجربه حالت اسفنجی یا چسبناکی شیلنگ شود و برآمدگی ایجاد کند. سست شدن یا خراب شدن گیره‌های شیلنگ نیز می‌تواند باعث نشت در اتصالات شود.
سرپوش ناقص رادیاتور همچنین می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. سرپوش ترک خورده‌ی رادیاتور می‌تواند منجر به نشت شود. مشکلی که در پیستون به وجود می‌آید و معمولاً به خوردگی فنر فلزی نسبت داده می‌شود، می‌تواند منجر به جوش خنک کننده در دمای پایین‌تر و از بین رفتن آن در زمان تبخیر شود. مخزن سرریز نیز می‌تواند باعث ایجاد ترک و نشت شود.
آیا می‌توانم رادیاتور را جایگزین کنم؟
اگر دچار نشت مایع خنک کننده یا گرمای بیش از حد آن هستید، شاید زمان آن باشد که رادیاتور خود را تعویض کنید؛ با‌این‌وجود ابتدا عاقلانه خواهد بود که سایر عناصر سیستم خنک‌کننده را بررسی کنیم و ببینیم به درستی کار می کنند. نشت و مایع خنککنندهی از دست رفته ممکن است به‌خاطر نقص شیلنگ، سرپوش یا مخزن سرریز منتسب شود. این قسمت‌ها راحت تر از خود رادیاتور قابل تعویض هستند. سرپوش رادیاتور، ساده‌ترین نوع تعمیر است؛ کافی است کهنه را شسته و روی جدید را پیچ کنید.
قطعاً جدا کردن رادیاتور توسط خودتان امکان پذیر است؛ این عمل می‌تواند یک کار دشوار و وقت‌گیر باشد. همچنین برای قطع ارتباط خطوط انتقال خنک کننده نیز به آچارهای خطی نیاز خواهید داشت. قبل از شروع کار حتما باتری خودرو را جدا کنید تا پنکه‌های خنک کننده هنگام کار فعال نشوند. همچنین خنک کننده را تخلیه کرده و جایگزین کنید. برای گرفتن خنک کننده، یک سینی یا سطل را روی آن نگه‌دارید؛ زیرا این امر می‌تواند برای حیوانات اهلی و کودکان کوچک خطرناک باشد.
برای ماشین یا کامیون خود به رادیاتور زاپاس نیاز دارید؟
اگر به رادیاتور زاپاس نیاز دارید، به جای درستی آمدید. یدک دیزل پارت نه تنها همه‌چیز راجع به رادیاتورهای اتومبیل می‌داند، بلکه ما دارای بالاترین کیفیت، قابل اطمینان‌ترین رادیاتورهای بازار فروش لوازم یدکی هستیم. ما رادیاتورهایی را که از مواد مختلف ساخته شده‌اند و دارای تعداد زیادی هسته هستند را برای بسیاری از اتومبیل ها با قیمت های عالی حمل می کنیم!
لطفا نظر بدهید